Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Με αυτό το κείμενο θα ήθελα να σας ενημερώσω με απλό τρόπο, περιγράφοντας δύσκολες καταστάσεις και νομικές έννοιες, σχετικά με όσα συνέβησαν και έζησα από την πρώτη γραμμή, για το διάστημα από Νοέμβριο 2014 έως 26 Φεβρουαρίου 2018, σχετικά με το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου, ΠΙΙΕΤ. Έχει ενδιαφέρον για όλους μας, αλλά και για τον ιστορικό του μέλλοντος, να γνωρίζουμε τα γεγονότα. Το κείμενο λοιπόν περιλαμβάνει γεγονότα και εκτιμήσεις μου, για την κατάσταση και τις εξελίξεις, καθώς και διευκρίνιση άρθρων και κειμένων, που αφορούν το θέμα, όλα αυτά με γλαφυρό τρόπο, ώστε να μπορεί ο καθένας να τα κατανοήσει.
Όπως είναι γνωστό, το όλο θέμα πρόεκυψε τον Οκτώβριο του 2014 (Ν. 4301/2014, άρθρο 51), με τη γνωστή τροπολογία Λοβέρδου (τότε Υπουργού Παιδείας), ο οποίος σε μία νύχτα και χωρίς καμία διαβούλευση κατήργησε την εξαίρεση που υπήρχε (παρ. 2, άρθρο 51 Ν. 590/1977, “Περί Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος”, υπάγοντας το ΠΙΙΕΤ στα αμιγώς εκκλησιαστικά ιδρύματα, έδωσε στον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του ΠΙΙΕΤ, επιχώριο Μητροπολίτη Σύρου, διπλή ψήφο κατά την εκλογή του αντιπροέδρου της Επιτροπής (ώστε να μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα και να εκλεγεί με μεγάλες πιθανότητες τον δικό του) και τον κατέστησε μέλος της Επιτροπής Επιλογής του Διευθυντή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου (Αναγνώριση της παντοδυναμίας του Μητροπολίτη).
Κυρίως η πρώτη ρύθμιση, με την οποία το ΠΙΙΕΤ, από εξαιρούμενο Ίδρυμα, σε σχέση με τα αμιγώς εκκλησιαστικά Ιδρύματα, είχε τη μεγάλη σημασία και σπουδαιότητα, γιατί το ΠΙΙΕΤ και το καθεστώς του, δεν θα ρυθμιζόταν, όπως μέχρι τον Οκτώβριο 2014, από τους Νόμους του Κράτους, αλλά και από τις αποφάσεις της Διοίκησης της Εκκλησίας (δηλ. της Διαρκούς Ιερής Συνόδου και της τοπικής Εκκλησίας, Μητρόπολης Σύρου), που θα μπορούσαν με κανονιστικές πράξεις τους (με όριο του Ν. 349/1976 “Περί Διοίκησης του ΠΙΙΕΤ”), να ρυθμίζουν όλα τα θέματα του ΠΙΙΕΤ. Με λίγα λόγια, θα μπορούσε ακόμα και ο επιχώριος Μητροπολίτης Σύρου, να καταργήσει ή να εμποδίσει την εφαρμογή αποφάσεων της Διοικούσας Επιτροπής του ΠΙΙΕΤ (όπως λέμε οι νομικοί οι αποφάσεις της ΔΕ κινδυνεύουν να χάσουν την εκτελεστότητά τους).
Εύλογα ερωτηματικά δημιουργούνται, για ποιο λόγο η Διοίκηση της Εκκλησίας, επιδίωξε τη ρύθμιση αυτή, ήθελε το ΠΙΙΕΤ να μην εξαιρείται από τα άλλα Ιδρύματα και με τόσο πείσμα υποστήριξε τη διάταξη αυτή.
Οι λόγοι είναι οι εξής:
- Η Διοίκηση της Εκκλησίας δεν ήθελε κάποιο Ίδρυμα, κανένα Ίδρυμα να εξαιρείται, γιατί αυτό ίσως της δημιουργούσε προβλήματα στο μέλλον. Όλα τα εκκλησιαστικά Ιδρύματα να είναι το ίδιο.
- Η Διοίκηση της Εκκλησίας ήθελε και θέλει να ελέγχει όλα τα εκκλησιαστικά Ιδρύματα, από κάθε άποψη.
- Η Διοίκηση της Εκκλησίας ήθελε και θέλει να ελέγχει τα οικονομικά και να διαχειρίζεται τις τυχόν εισπράξεις, όπως εκείνη θέλει.
- Η Διοίκηση της Εκκλησίας ήθελε και θέλει να καρπωθεί τη φήμη και το έργο του ΠΙΙΕΤ, ώστε να προβάλει την ιστορία του ΠΙΙΕΤ ως δική της.
- Η Διοίκηση της Εκκλησίας ήθελε και θέλει μέσω του ΠΙΙΕΤ, αλλά και άλλων λιγότερο γνωστών εκκλησιαστικών Ιδρυμάτων με κοινωφελές έργο και δράση να προβάλλει το έργο αυτό, ως έργο της Διοίκησης της Εκκλησίας και το σημαντικότερο να έχει δεσμούς με το λαό και τις τοπικές κοινωνίες.
Αυτοί οι ακλόνητοι δεσμοί της Διοίκησης της Εκκλησίας με το λαό έχουν σοβαρά κλονιστεί μετά την ανάμιξη της Διοίκησης της Εκκλησίας με την πολιτική και την αποκάλυψη ότι πολλοί μητροπολίτες, αλλά και διοικήσεις της Εκκλησίας έχουν εμπλακεί σε σοβαρότατα σκάνδαλα, που διερευνά η Δικαιοσύνη. Ασχολούμενος πέραν των 45 ετών με τα θέματα του ΠΙΙΕΤ, αλλά και με τα εκκλησιαστικά πράγματα μπορώ να σας ενημερώσω για 2 προσπάθειες της Διοίκησης της Εκκλησίας να αλώσει το ΠΙΙΕΤ, που έχω βιώσει και συμμετείχα ενεργά. Η πρώτη ήταν στο τέλος Ιουνίου 1974. Τότε Πρόεδρος του ΠΙΙΕΤ ήταν ο πατέρας μου Πάμφιλος Αλαβάνος και το καθεστώς στην Ελλάδα «Δικτατορία των Στρατιωτικών». Εντελώς αιφνίδια η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, ΔΙΣ, (η κυβέρνηση της Εκκλησίας) εξέδωσε απόφαση ότι το ΠΙΙΕΤ θεωρείται αμιγώς εκκλησιαστικό Ίδρυμα με πρόεδρο τον εκάστοτε επιχώριο Μητροπολίτη Σύρου.
Υπήρχε νομοθεσία της δικτατορικής κυβέρνησης ότι οι αποφάσεις – πράξεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, θεωρούνται πράξεις ισότιμες με κυβερνητικές και όποιος εναντιώνεται σε αυτές θεωρείται ότι στρέφεται κατά της τότε κυβέρνησης και αμέσως συλλαμβάνεται.
Ο τότε Πρόεδρος Πάμφιλος Αλαβάνος αποφάσισε να διαμαρτυρηθεί και επειδή δεν του επετράπη από την Αστυνομία να οργανώσει συγκέντρωση, αποφάσισε να κλειστεί στον Ιερό Ναό και να σημάνει πένθιμα τις καμπάνες. Ενθυμούμαι τότε σε ηλικία 17 ετών, ότι το σπίτι μας στην Τήνο αποκλείστηκε από την Αστυνομία, ο Πάμφιλος Αλαβάνος συνελήφθη και αφού κρατήθηκε στο ΑΤ. Τήνου, οδηγήθηκε στην Αθήνα στο ΕΑΤ/ΕΣΑ (Στρατιωτική Αστυνομία), όπου ανακρίθηκε από τον Υποδιοικητή τότε, γνωστό βασανιστή της χούντας, Σπανό. Απελευθερώθηκε στις 24 Ιουλίου 1974 (24 μέρες μετά) με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και με συντακτική πράξη της Δημοκρατικής κυβέρνησης για απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Στη συνέχεια το 1976ψηφίστηκε στη Βουλή ο Νόμος 349/1976 “Περί Διοικήσεως του ΠΙΙΕΤ”, όπως με τις τροποποιήσεις που έχουν γίνει ισχύει μέχρι σήμερα.
Το δεύτερο γεγονός ήταν τον Αύγουστο του 1982. Ο τότε Μητροπολίτης Σύρου, μακαριστός κ. Δωρόθεος Α΄, πρότεινε στον τότε Πρωθυπουργό Α. Παπανδρέου να παραδοθεί στο κράτος η περιουσία του ΠΙΙΕΤ (μουσεία, ακίνητα, κλπ.) με αντάλλαγμα ο Ιερός Ναός να γίνει ενοριακός και φυσικά οι εισπράξεις να περιέχονται στη Μητρόπολη Σύρου. Προκειμένου να προετοιμαστεί η πράξη αυτή υπήρξε τον Αύγουστο του 1982 κατευθυνόμενο δημοσίευμα της Εφημερίδας «το Βήμα της Κυριακής», με ηχηρό τίτλο «Οι καρδιές των Τηνίων πάλλονται στα παγκάκια του Ιερού Ναού της Μεγαλόχαρης», με συνέντευξη του Μητροπολίτη και αναφορές δημοσιογράφων.
Κατά της ενέργειας αυτής και των προσβλητικών για τους Τηνίους δημοσιεύματος, αποφασίσαμε να αντιδράσουμε. Έτσι αποφασίστηκε να οργανωθεί συγκέντρωση και πορεία – διαδήλωση στην Τήνο. Προσωπικά ήμουν υπεύθυνος πολιτικού σχεδιασμού και μέσων επικοινωνίας, τότε είχαμε μόνο εφημερίδες. Η Διοίκηση της Εκκλησίας και όλες οι πολιτικές δυνάμεις ήταν αντίθετες και για αυτό είχα την ιδέα, που έγινε δεκτή να συγκροτηθεί Επιτροπή Αγώνα από 50 Τήνιους και κανένα πρόεδρο, αλλά όλοι να έχουν αρμοδιότητες, με τόπο συνεδρίασης το χώρο της Αγίας Βαρβάρας (το Σμόβολο). Τελικά οργανώθηκε η μεγαλύτερη διαδήλωση στην Τήνο, με συμμετοχή χιλιάδων Τηνιακών, οι οποίοι από την Αγία Παρασκευή (χώρος εκκίνησης) πορευτήκαμε στην εξέδρα, όπου έγιναν … ομιλίες και στη συνέχεια προς τον Ιερό Ναό από την οδό Ευαγγελιστρίας. Το αποτέλεσμα ήταν ότι όλες οι ενέργειες σταμάτησαν και τα πράγματα έμειναν, ως είχαν, για να φθάσουμε στην τελική προσπάθεια της Διοίκησης της Εκκλησίας τον Οκτώβριο του 2014 (22 χρόνια μετά).
Τελικά όπως γνωρίζετε, με το άρθρο 48 Ν. …/2018 το ΠΙΙΕΤ επέστρεψε στο καθεστώς πριν τον Οκτώβριο του 2014 και ο αγώνας του λαού της Τήνου δικαιώθηκε πλήρως. Όμως όλα αυτά δεν έγιναν μόνα τους, αλλά με αγώνα, υπομονή, συζητήσεις και διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν 39 μήνες.